Czy zażywanie tabaki może uchronić przed zakażeniem wirusowym?
Rozważania teoretyczne
Niegdyś zażywanie jak i częstowanie tabaką było swoistym ceremoniałem:
„Czy uwierzycie Państwo, że z tej tabakiery
Pan jenerał Dąbrowski zażył razy cztery?”
Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”.
Do dziś zwyczaj wyrabiania domowej tabaki przetrwał głównie na Kaszubach, gdzie każdy gospodarz posiada własną recepturę wyrabiania tabacznego proszku. Unikatowy skład oprócz specjalnie przygotowanych liści tytoniowych zawierał również wiele ziół,
a dodatki były tajemnicą przekazywaną z pokolenie na pokolenie.
Jednakże dziś kojarzona jest raczej modną używką, a dostępność odmian również zagranicznych oparta jest głównie na proszku tytoniowym z dodatkiem olejków eterycznych oraz mentolu. Oczywiście niektóre firmy produkujące dobrej jakości tabaki mają swoją nieraz wielowiekową tradycję i unikalne receptury.
Do naszych założeń przyjmijmy, iż dysponujemy jakąś łatwo dostępną tabaką, sprzedawaną na przykład w punktach prasowych.
Sam mechanizm działania tabaki jest oczywisty – wciągany proszek podrażnia błony śluzowe w nosie i zmusza organizm do wywołania odruchu kichania oraz nastepuje szybkie przekrwienie naczyniek nosa i uwalnianie dużej ilości wydzieliny.
Odruch kichania fizjologicznie oczyszcza drogi oddechowe z substancji obcych (w tym wirusów, które właśnie dostały się do górnych dróg oddechowych ), a wydzielina wydmuchiwana jak przy katarze wypłukuje ciała obce oraz bakterie i wirusy. (w tym COVID-19).
Najczęstszą substancją oprócz tytoniu jest mentol, który ma za zadanie spotęgować efekt doznania mocy zażytego proszku.
Mentol natomiast działa silnie obkurczająco na naczynia, co w pierwszych momentach umożliwia odetkanie nosa i swobodne oddychanie. Jednak po chwili organizm reaguje na ciała obce znajdujące się na błonach śluzowych i pojawia się obfita wydzielina, aby usunąć drażniące cząsteczki. Czyli sumarycznie dodatek mentolu zwiększa odpływ wydzieliny i wydalenie potencjalnych wirusów z jam nosowych.
Sam mentol posiada jak wykazały badania, również działanie przeciwwirusowe, niszczące cząsteczki wirusów zbliżone do acyklowiru, syntetycznego środka przeciwwirusowego.
Aktywność ta została wyszczególniona dla wirusów grypy typu A i B oraz paragrypy.
Kolejnym związkiem, który dość często jest obecny to kamfora. Działanie kamfory jest bardzo podobne do mentolu, ona również drażni śluzówkę nos powodując identyczną reakcję ze strony naszego nosa.
Niektóre badania również wykazały, iż sama kamfora posiada właściwości przeciwwirusowe na wirusa grypy typu A.
Natomiast już sam proszek tytoń może posiadać według badaczy działanie przeciw wirusom również grypy typu A, opryszczki i HIV. Odkryto odpowiedzialne za to lektyny oraz flawonolole i seskwiterpeny, które hamowały przyłączanie się wirusów do komórek narażonych na atak tych patogenów.
Podsumowując:
Najbardziej popularne gatunki tabaki mogą działać prewencyjnie przeciw zakażeniom wirusowym głównie dzięki:
zwiększaniu wydalania cząstek wirusów z dróg oddechowych (kichanie
i wypływ gęstej lub rzadkiej wydzieliny z nosa);aktywności przeciwwirusowej składników proszku, który hipotetycznie może ograniczyć rozwój wirusów w organizmie.
Komentarz:
Być może tabaka sprawdziłaby się jako profilaktyka, jednak jak każdy wyrób tytoniowy, tabaka może również uzależnić, a zbyt częste stosowanie rozregulowuje pracę śluzówki i powoduje efekt wiecznie zatkanego nosa. Nadużywanie może również prowadzić do wystąpienia nowotworu jam nosowych i zaburzeń astmatycznych.
Źrodła:
Orhan, İlkay Erdoğan, et al. „Antimicrobial and antiviral effects of essential oils from selected Umbelliferae and Labiatae plants and individual essential oil components.” Turkish Journal of Biology 36.3 (2012): 239-246.
Sokolova, Anastasiya S., i in. „Nowe czwartorzędowe pochodne amoniowe kamfory i ich działanie przeciwwirusowe, działanie genotoksyczne i cytotoksyczność”. Chemia bioorganiczna i medyczna 21.21 (2013): 6690-6698.
Sokolova, Anastasiya S., i in. „Odkrycie nowej klasy związków przeciwwirusowych: pochodne kamforyny”. Europejskie czasopismo chemii medycznej 105 (2015): 263–273.
Keyaerts, Els i in. „Lektyny roślinne są silnymi inhibitorami koronawirusów poprzez zakłócanie dwóch celów w cyklu replikacji wirusa”. Badania antywirusowe 75.3 (2007): 179–187.
Shan-Zhai, Shang i in. „14-Noreudesmane seskwiterpeny z liści Nicotiana tabacum i ich działanie przeciwwirusowe”. Phytochemistry Letters 17 (2016): 173-176.
Yuan, Lin i in. „Flawony antywirusowe z liści Nicotiana tabacum.” Phytochemistry Letters 12 (2015): 75-78.
